Wednesday, April 17, 2019

ಜಯಶ್ರೀ ದೇಶಪಾಂಡೆಯವರ ಸಾಹಿತ್ಯ-----ಭಾಗ ೨



ಜಯಶ್ರೀ ದೇಶಪಾಂಡೆಯವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾದದ್ದು. ಈ ವೈವಿಧ್ಯವು ಕಥಾನಕದ ವೈವಿಧ್ಯವೂ ಅಹುದು, ಭಾಷೆಯ ವೈವಿಧ್ಯವೂ ಹೌದು ಹಾಗು ಶೈಲಿಯ ವೈವಿಧ್ಯವೂ ಅಹುದು. ‘ಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿಎನ್ನುವ ಅವರ ಸ್ಮೃತಿಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಕಥಾನಕವು ಸರಳವಿದೆ ಹಾಗು ಆಪ್ತವಾಗಿದೆ. `ಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿಯಲ್ಲಿ  ಓದುಗನ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವುದು ಬಾಲಕಿಯೋರ್ವಳ ಮುಗ್ಧತೆ, ಹುಮ್ಮಸ್ಸು, ಅವಳ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿಯ ಆಪ್ತತೆ ಹಾಗು ಮಾಯಿಯ ಅಂತಃಕರಣ. ಅವರ ಮನೆಯ ಕೆಂದು ಆಕಳಿಗೂ ಸಹ ಅವರು ತಾಯಿ ಎಂದೇ ತಿಳಿದುಕೆಂದಾಯಿಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. (‘ಆಯಿ =ತಾಯಿ’). ಆದರ ಸ್ಥವಿರ ಜಂಗಮಗಳಾಚೆಎನ್ನುವ ಕಥಾಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿರುವ ಕಥೆಗಳು ಸರಳ ಕಥೆಗಳಲ್ಲ. ಈ ಕಥೆಗಳು ನೇರವಾದ ಸರಳರೇಖೆಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಎಲ್ಲ ಕಥೆಗಳೂ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕೋನಗಳು ಇರುವ ಕಥೆಗಳು. ಕಥಾನಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಕಥಾರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಕೀರ್ಣತೆ ಇರುವ ಕಥೆಗಳಿವು. (ಆದರೆ ಓದುಗನನ್ನು ದಿಕ್ಕುಗೆಡಿಸುವ ಕೆಲವು ಲೇಖಕರ ಕೃತಕ ಭಾಷಾಸಂಕೀರ್ಣತೆ ಇಲ್ಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಸಂತಸದ ಸಂಗತಿ.)


ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಈ ಕಥಾಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಹದಿಮೂರು ಕಥೆಗಳಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಲೇಖಕಿಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿಯ ಮುಗ್ಧ ಬಾಲಕಿಯಲ್ಲ. ಬದುಕಿನ ಸಂಕಟಗಳನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ, ಅನುಕಂಪಿಸುವ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಸ್ತ್ರೀ. ‘ಸ್ತ್ರೀ ಸಂವೇದನೆಎನ್ನುವ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಂವೇದನೆಯೊಂದು ಇದೆ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುವದಿಲ್ಲ. ಇರುವದೆಲ್ಲವೂ ಮಾನವಸಂವೇದನೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಬದುಕಿನ ಸಂಕಟಗಳ ಬಹುಭಾಗವನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಳ್ಳುವವಳು ಸ್ತ್ರೀ. ಸ್ತ್ರೀಶೋಷಣೆಯು ಮಾನವಸಮಾಜದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯ ಹದಿಮೂರು ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಒಂಬತ್ತು ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಪಾತ್ರವು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಈ ಎಲ್ಲ ಸ್ತ್ರೀಪಾತ್ರಗಳು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದು ಹಾಗು ಪರಿಸರವೂ ಸಹ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿಯ ವಿಶೇಷ.

ಸಾಧ್ವಿ ಹೆಂಡತಿಯ ಶೀಲವನ್ನು ಶಂಕಿಸಿದ ಗಂಡನೊಬ್ಬ ತಾನೇ ಮನೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಓಡಿ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥವಾದ ಆ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಿತೈಷಿಗಳಿಬ್ಬರ ಸಹಾಯದಿಂದ ಈ ಸಾಧ್ವಿ ಗುಡಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ದೇವರ ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತ ಬದುಕು ಸಾಗಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಹಾಗೆಂದು ಪೀಡಾಂತಕರು ಸುಮ್ಮನೆ ಕೂರುವರೆ? ಅವಳಿಗೆ ಕಿರಿಕಿರಿ ಕೊಡುವುದು ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲ. ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಆ ಗಂಡ ಸಾಧುಬಾಬಾನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಮರಳುತ್ತಾನೆ. ತನ್ನ ತಪ್ಪಿಲ್ಲದೆ ವಂಚಿತಳಾದ ಹಾಗು ಲೌಕಿಕದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿಮುಖಳಾದ ಈ ಸಾಧ್ವಿ ಈಗೇನು ಮಾಡಬೇಕು? ಅವಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಗಳಂತೆಯೇ ನೋಡುವ ಹಿತೈಷಿಯೂ ಸಹ ಅವಳಿಗೆ ಹೇಳುವುದೇನು?..... ‘ಹೆಂಡತಿಯ ಮೇಲೆ ಗಂಡನಿಗೆ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ’!

ಅರ್ಥಾತ್, ಹೆಣ್ಣು ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಜೀವವಲ್ಲ; in fact ಅದು ಜೀವವೇ ಅಲ್ಲ! ಗಂಡಸಿನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವ, ಅವನ ಇಚ್ಛೆಯಂತೆ ನಡೆಯುವ, ಮೂಗುದಾರದ ಒಂದು ಪ್ರಾಣಿ. ಇದು ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಂಗತಿಯಾದರೆ, ಆಧುನಿಕ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಸೆರಗಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಕಥೆಯೂ ಈ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕಥೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಒಂದು ಜೀವವಿಜ್ಞಾನದ ಸಂಶೋಧಕಿಯ ಕಥೆಯಾದರೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಅವಳ ಮನೆಗೆಲಸದವಳ ಕಥೆ. ಎರಡೂ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಶೋಷಣೆ ಮಾತ್ರ ಒಂದೇ.

ಂಪ್ರಾಯಸ್ಾಜ ಸ್ತ್ರಏನನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಲೇಖಿ ಹೇಳಿಲ್ಲ. ಆದೆ ಆುನಿಕ ಸ್ತ್ರೀ ಮಾತ್ರ ೆಗೆ ತನ್ನನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ುವಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ವ ಅಂಶಾಗಿದೆ.

ಹಾಗಿದ್ದರೆ, ಈ ಎಲ್ಲ ಕಥೆಗಳೂ ಒಂದೇ ಪಡಿಯಚ್ಚಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದ ಕಥೆಗಳೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ, ‘ಅಲ್ಲಎಂದೇ ಹೇಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಥೆಯೂ ತನ್ನ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ಭಾಷೆ ಹಾಗು ವಿಭಿನ್ನ ಕಥನಶೈಲಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಓರ್ವ ಶಿಶುವಿನ ಅಂಗಾಂಗಳು ಪೂರಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವಂತೆ, ಕಥಾನಕದಲ್ಲಿಯ ವರ್ಣನೆಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕವಾಗಿ, ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿ ಹಾಗು ಲೇಖಕಿಯ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದಿವೆ. ಆದುದರಿಂದ ಅವರ ದೀರ್ಘಕಥೆಗಳನ್ನು (೨೦ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪುಟಗಳ ಕಥೆಗಳನ್ನು) ಓದುವಾಗಲೂ ಸಹ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಓದುವಂತೆಯೇ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಒಂದೇ ಒಂದು ಸಾಲು ಸಹ ಕಥೆಗೆ ಅನವಶ್ಯಕವಾಗಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆಂದು ಇಲ್ಲಿಯ ಎಲ್ಲ ಕಥೆಗಳೂ ದೀರ್ಘವಾಗಿವೆ ಎಂದಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಎರಡೇ ಪುಟಗಳ ಕಥೆಯೂ ಸಹ ಓದುಗನ ಮನವನ್ನು ಕಲಕುತ್ತದೆ.
                                                                      
ಜಯಶ್ರೀಯವರು ಹಳ್ಳಿಯ ಬದುಕನ್ನು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಕಂಡವರು. ಹೀಗಾಗಿ ಎರಡು ಹಳ್ಳಿಗಳ ನಡುವಿನ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ (-ಇದು ನೀರಿಗಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಹೋರಾಟ!-) ಮುಗ್ಧ ಯುವಪ್ರೇಮಿಗಳು ಬಲಿಯಾದ ಕಥೆಯನ್ನು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅದರಂತೆಯೇ, ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ನಾಗರಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ವಿಸಂಗತಿಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಅಷ್ಟೇ ವಾಸ್ತವತೆಯಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸ್ವದೇಶವೇ ಇರಲಿ, ಪರದೇಶವೇ ಇರಲಿ, ತಾಯಿಯ ಕರುಳು, ತನ್ನ ದಾರಿ ಜಾರಿದ ಮಗಳಿಗೆ ಮಿಡಿಯುವ ರೀತಿ ಒಂದೇ ಆಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದೂ ಇಲ್ಲಿ ಕಥಿತವಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಪರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಮಗ, ವೃದ್ಧಾಶ್ರಮದಲ್ಲಿರುವ ತಾಯಿ, ತಂದೆ; ದಯಾಮರಣ ಇಂತಹ ಈ ಕ್ಷಣದ ಕಥೆಗಳೂ ಇಲ್ಲಿವೆ.

ಜಯಶ್ರೀಯವರು ರೂಪಕಪ್ರಿಯರೂ ಹೌದು. ಈ ಸಂಕಲನದ ಮೂರು ಕಥೆಗಳು ರೂಪಕ ಕಥೆಗಳೇ ಆಗಿವೆ. ರೂಪಕ ಕಥೆಗಳು ವರ್ತಮಾನವನ್ನಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಭೂತಕಾಲವನ್ನೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತವೆ. 

ಕನ್ನಡದ ಬಗೆಗಿನ ಪ್ರೀತಿ ಹಾಗು ಅಭಿಮಾನ ಇವು ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಸ್ವಭಾವದಅವಿಭಾಜ್ಯ ಭಾಗಗಳಾಗಿವೆ. ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಬಾಲ್ಯದ ಸ್ಮೃತಿಸಂಗ್ರಹವಾದ ಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಇಂತಹ ಕೆಚ್ಚು ತೋರುವ ಲೇಖನವಿದ್ದರೆ, ಈ ಕಥಾಸಂಕಲನದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ, ಕಥೆಯೊಂದರ ಭಾಗವಾಗಿ ಈ ಕೆಚ್ಚು ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸ್ತ್ರೀಯೆ ದೌರ್ಜನ್ಯಾದಾಗ ಕೆಚ್ ಕಿಚ್ಚಾಗಿ ಉರಿಯುವುದನ್ನು ಅವೆಗಲ್ಲಿ ಕಾಣುದ!

ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತಿರುವಂತೆ, ಅವರು ಕವಿವರ್ಯ ಬೇಂದ್ರೆಯವರನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದವರು. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರ ಅನೇಕ ಕಥೆಗಳಿಗೆ ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಕವನಗಳ ನುಡಿಯೊಂದುಮುನ್ನುಡಿಯಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ.

ಕಥೆ ಹೇಳುವದಷ್ಟೇ ಲೇಖಕರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿರುತ್ತದೆಯೇ? ಕೆಲವಾರು ಆಂಗ್ಲ ಕತೆಗಾರರನ್ನು ಈ ಮಾತಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು: ಓ ಹೆನ್ರಿ, ಸೋಮರಸೆಟ್ ಮಾ̆ಮ್ ಇತ್ಯಾದಿ. ಕನ್ನಡದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕತೆಗಾರರಾದ ಮಾಸ್ತಿ, ಲಂಕೇಶ, ದೇವನೂರು ಮಹಾದೇವ ಹಾಗು ಅಮರೇಶ ನುಗಡೋಣಿ ಇವರ ಕಥೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ನೈತಿಕ ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಉದ್ದೇಶವಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಥೆಗಾರರು ಏಕೆ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವುದು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿದೆ.

ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಬಗೆಗೆ ಏನು ಹೇಳಬಹುದು? ಇದನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕಾದರೆ, ‘ನೀವು ಏಕೆ ಬರೆಯುತ್ತೀರಿ?’ ಎಂದು ಅವರನ್ನೇ ಕೇಳುವುದು ಸಮಂಜಸವಾದದ್ದು. ಆದರೂ ನನ್ನ ಅನಿಸಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವ ಸಾಹಸವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ:
ಸಮಾಜವನ್ನು, ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರವನ್ನು ತೆರೆದ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಹಾಗು ಮುಕ್ತ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ನೋಡುತ್ತಿರುವ ಜಯಶ್ರೀಯವರಿಗೆ, ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ುಟಿಯುತ್ತಿರುವ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಓದುಗನಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವುದು ಒಂದು ಸಾಹಿತ್ಯಕ  ಅವಶ್ಯಕತೆಯಾಗಿದೆ, ಭಾವೇಚಾಗಿದೆ(catharsis ಆಗಿದೆ). ಇದೇ ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಕಥೆಗಳ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. (ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ತಪ್ಪಾಗಿದ್ದರೆ, ‘ಕ್ಷಮಿಸಿಎಂದು ಅವರನ್ನು ಕೋರುತ್ತೇನೆ.) ಜಯಶ್ರೀಯವರು ತಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಫಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ.

ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಎಲ್ಲ ಕಥೆಗಳ ಬಗೆಗೆ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಬರೆಯಲು ಹೊರಟರೆ, ಒಂದೊಂದು ಕಥೆಗೂ ಹತ್ತು ಪುಟ ಬೇಕಾಗಬಹುದು! ಆ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ನನ್ನ ಲೇಖನವು ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ ಹಾಗು ಜಯಶ್ರೀ ದೇಶಪಾಂಡೆಯವರ ಕೃತಿಗೆ ಈ ಲೇಖನದಿಂದ ನ್ಯಾಯ ದೊರೆತಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆಯಿಂದಲೇ ನಾನು ಲೇಖನವನ್ನು ಮುಗಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.

Thursday, April 4, 2019

ಜಯಶ್ರೀ ದೇಶಪಾಂಡೆಯವರ ಸಾಹಿತ್ಯ....ಭಾಗ ೧

ಶ್ರೀಮತಿ ಜಯಶ್ರೀ ದೇಶಪಾಂಡೆಯವರ ಸಾಹಿತ್ಯದ ವೈವಿಧ್ಯವು ಬೆರಗು ಹುಟ್ಟಿಸುವಂತಹದು. ಕವಿತೆ, ಕಾದಂಬರಿ, ಪ್ರಬಂಧ, ಹರಟೆ ಮೊದಲಾದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಅನಾಯಾಸ ಪ್ರತಿಭೆಯು ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಅವರ ಮೂರು ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡವು. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಮಾಧ್ಯಮ ಅನೇಕಎನ್ನುವ ಪ್ರಕಾಶನ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಚೊಚ್ಚಲು ಪ್ರಕಟಣೆಗಳಿವು:
() ಯತ್ಕಿಂಚಿತ್ (ಕವನ ಸಂಕಲನ)
() ಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿ (ಸ್ಮೃತಿ ಲಹರಿ)
() ಸ್ಥವಿರ ಜಂಗಮಗಳಾಚೆ (ಕಥಾಸಂಕಲನ)

ಈ ಮೂರು ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ನಾನು ಮೊದಲು ಓದಿದ್ದು: ‘ಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿ’.
ಕೃತಿಯನ್ನು ಜಯಶ್ರೀಯವರುಸ್ಮೃತಿ ಲಹರಿಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿಯ ಬಹುತೇಕ ಲೇಖನಗಳು ಲೇಖಕಿಯ ಬಾಲ್ಯದ ಸ್ಮರಣೆಗಳಾಗಿವೆ.

ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಓದುಗನ ಅನುಭವಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವಂತಹ ಲೇಖನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಾಧಿಸುವಂತಹದಲ್ಲ. ಜಯಶ್ರೀಯವರಿಗೆ ಈ ಕಲೆ ಸಿದ್ಧಿಸಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಬರುವಂತಹ ಕಲೆ ಅಲ್ಲ. ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಬೇಕಾದರೆ, ಕೆ.ಎಸ್. ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕವನದ ಸಾಲೊಂದನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸಬೇಕಾದೀತು: ‘ಕ್ವಿಂಕ್ ಇಂಕಿನೊಂದು ಗೆರೆ ಕಾವ್ಯಧಾರೆ.’! ಪೆನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಕ್ವಿಂಕ್ ಇಂಕು ಎಷ್ಟು ಸಲೀಸಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆಯೋ ಅಷ್ಟೇ ಸರಾಗವಾಗಿದೆ ಜಯಶ್ರೀಯವರ ಪ್ರತಿಭಾಪೂರ್ಣ ಬರಹದ ಧಾರೆ.

ಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿಯಲ್ಲಿ  ‘ಮಾಯಿಎಂದರೆ ಲೇಖಕಿಯ ಅಜ್ಜಿ. ‘ಕೆಂದಾಯಿಅಂದರೆ ಯಾರು ಅಂತೀರಾ? ಕೆಂದಾಯಿ ಅಂದರೆ ಒಂದು ಆಕಳು, ಕೆಂಚು ಬಣ್ಣದ ಈ ಆಕಳು ಮಾಯಿಯಷ್ಟೇ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ! ಅಂತಃಕರಣದ ಹರವು ಹಾಗು ಹರಿವು ಮಾನವರನ್ನಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನೂ ಸಹ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆಕೆಂದಾಯಿಯೇ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಆದುದರಿಂದಲೇ ಈ ಕೃತಿಗೆಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿಎನ್ನುವ ನಾಮಕರಣ ಸಾರ್ಥಕವಾಗಿದೆ.

ಸುಮಾರು ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಮೊದಲಿನ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯ ಜನರನ್ನು ಈಗಿನ ಆಧುನಿಕರು ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧರೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ ಆ ರೂಢಿಬಂಧಿತರಲ್ಲಿದ್ದ ಮಾನವೀಯ ಅಂತಃಕರಣವು ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮೀರಿದ್ದು; ಈ ಅಂತಃಕರಣವು ಎಲ್ಲ ಜೀವಸಂಕುಲವನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದ್ದು ಎನ್ನುವುದು ಈ ಪ್ರೇಮಪೂರ್ಣ ನೆನಪುಗಳ ಮೂಲದ್ರವ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಅಂತಃಕರಣದ ಅನಂತಸ್ರೋತವಾದಮಾಯಿಯೇ ಇಲ್ಲಿಯ ಕೇಂದ್ರಪಾತ್ರ. ಅವಳ ಜೊತೆಗಿರುವ ಅವಳ ಮಕ್ಕಳು, ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳು, ಬಂಧು ಬಳಗ, ನೆರೆಹೊರೆಯವರು, ದನಕರುಗಳು ಸಹ ಈ ಅಂತಃಕರಣದ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಮಿಂದವರೇ. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಸಹ ಆ ಕಾಲಘಟ್ಟಕ್ಕೆ ಸಹಜವಾದ ಗುಣಭಾವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದವರೇ. ಆದರೆ, ‘ಲೋಕೋ ಭಿನ್ನರುಚಿಃಎನ್ನುತ್ತಾರಲ್ಲ, ಆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯದು ಒಂದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ವಭಾವ, ರೀತಿ ಹಾಗು ನೀತಿ. ಈ ವ್ಯಕ್ತಿವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಅರಿಯುವುದು, ಆ ಮೂಲಕ ಮಾನವಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಈ ಲೇಖನಗಳ ಪ್ರಮೇಯವಾಗಿದೆ. ಜಯಶ್ರೀಯವರು ತಮ್ಮ ಈಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಲೌಕಿಕ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಸಿಲ್ಲ. ರಾಮಾಯಣದ ಅಯೋನಿಜೆಯಾದ ಸೀತೆ, ಮಹಾಭಾರತದ ಸೌಗಂಧಿಕಾಭಿಲಾಷಿ ದ್ರೌಪದಿ ಇವರ ಅಂತರಾಳವನ್ನೂ ಸಹ ಲೇಖಕಿ ತಡಕಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪುರಾಣಪಾತ್ರಗಳ ಅನ್ವೇಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ಮಾನವಸ್ವಭಾವದ ವಿವಿಧ ಭಾವಗಳಿಗೆ ಕನ್ನಡಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೆಂದು ಈ ಲೇಖನಗಳು ಘನಗಂಭೀರವಾದ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲ. ಓದುತ್ತಿರುವಂತೆ ಮಂದಹಾಸವೊಂದು ಓದುಗನ ಮುಖದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳುವುದು ಇಲ್ಲಿಯ ವಿಶಿಷ್ಟತೆ.

ಒಂದು ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ಆ ಕೃತಿಕಾರಳನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬಹುದೆ? ಇಂತಹ ಪ್ರಯತ್ನ ಸಮಂಜಸವಲ್ಲ ಎಂದು ಟೀಕಾಕಾರರು ಹೇಳಬಹುದು. ಆದರೆ ಜಯಶ್ರೀಯವರು ಬಳಸಿದ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸಿದ ಓದುಗರು, ಆ ಭಾಷೆಯ ಬಗೆಗೆವಾಹ್!’ ಎನ್ನದೆ, ಮೂಕರಾಗಿ ಸುಮ್ಮನಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.  (ಇಲ್ಲಿಯ ಭಾಷೆಯನ್ನು ರುಚಿಕಟ್ಟಾದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು.) ಇನ್ನು ಕೃತಿಕಾರಳ ಬಗೆಗೆ ಏನು ಹೇಳಬಹುದು? ಎಲ್ಲವನ್ನು ಕಣ್ಣು ತೆರೆದು ನೋಡುತ್ತಿರುವಂತೆಯೇ, ತಾನು ತಾನಾಗಿಯೇ ಇರುವ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಸ್ತ್ರೀಯ ಪ್ರತಿಮೆಯೂ ಸಹ ಕೃತಿಕಾರಳ ಬಗೆಗೆ ನಮ್ಮ ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿ ಮೂಡುತ್ತದೆ.

ಬೆಳಗಾವಿ ಪ್ರದೇಶದ ಭಾಷೆ, ಆ ಭಾಗದ ಜನರ ರಹನ-ಸಹನ ಇಲ್ಲಿಯ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಸು ಮತ್ತು ಹೊಕ್ಕುಗಳಂತೆ ಒಂದಾಗಿವೆ. ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಲೇಖಕಿಯ ಚಿತ್ರಣಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೋಡಬೇಕಾದರೆ, ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕನ್ನಡ ಹಾಗು ಮರಾಠಿ ಶಾಲೆಗಳ ನಡುವೆ ನಡೆದಹುಡತೂತುಪಂದ್ಯದ ಅನುಭವ-ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಓದಬೇಕು. ಈ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು ನಾನು ಮೊದಲು ಓದಿದ್ದು ಫೇಸ್-ಬುಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ. ಓದುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಈ ಲೇಖಕಿಯು ಒಬ್ಬ ಹಾಯ್-ಸ್ಕೂಲ್ ಹುಡುಗಿಯಂತೆ ನನ್ನ ಒಳಗಣ್ಣಿನೆದುರಿಗೆ ಚಿತ್ರಿತಳಾದಳೇ ಹೊರತು, ಓರ್ವ ಪ್ರೌಢ ಲೇಖಕಿಯಂತಲ್ಲ! ಅಷ್ಟು ಗಾಢವಾದ ಚಿತ್ರಣವದು!

ಓದುಗನ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಅಂಶವೆಂದರೆ ಜಯಶ್ರೀಯವರು ತುಂಬ ವಿದ್ವತ್ ಉಳ್ಳ ಲೇಖಕಿ. ಇಲ್ಲಿಯ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಅನಾಯಾಸವಾಗಿ ಉದ್ಧರಿಸುವ ವಿವಿಧ ಕವನಗಳ, ಶ್ಲೋಕಗಳ, ಜಾನಪದ ಗೀತೆಗಳ, ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ, ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಹಾಗು ಆಧುನಿಕತೆಯ  ಅವರ ಅಪಾರವಾದ ತಿಳಿವು  ಹಾಗು ಅವರು ಅದನ್ನು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಒಳಗು ಮಾಡಿಕೊಂಡ ರೀತಿ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತವೆ.

ಮಾಯಿ ಕೆಂದಾಯಿಕೃತಿಯು ಓದುಗನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹಿತಾನುಭವವನ್ನು, , ಗತಕಾಲದ ಒಂದು ಸುಖಾನುಭವವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಓದುಗನಿಗೆ ದೊರೆಯುವ ಸುಖವೇ ಆ ಕೃತಿಯ ಸಾರ್ಥಕತೆ ಎನ್ನುವದಾದರೆ, ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ಹೇಳಲೇಬೇಕು.
………………………………………………………………………………………….

ಈ ಮೂರೂ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಓದಬಯಸುವವರು ಸಂಪರ್ಕಿಸಬಹುದಾದ ಪ್ರಕಾಶಕರ ವಿಳಾಸ ಹೀಗಿದೆ:
ಮಾಧ್ಯಮ ಅನೇಕ ಪ್ರೈ.ಲಿ.’
# ೭೯೬, ೯ನೆಯ ಮೇನ್, ಮೆಟ್ರೋ ಸ್ಟೇಶನ್ ಹತ್ತಿರ
ಇಂದಿರಾನಗರ, ಬೆಂಗಳೂರು-೫೬೦ ೦೩೮.

…………………………………………………………………………………………