ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ಪಕ್ಕಾ

’ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ಪಕ್ಕಾ’ ಇದು ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಕವನ. ಪಾತರಗಿತ್ತಿಯ ಸುಳಿದಾಟವನ್ನು ಗಮನಿಸಿರಿ. ನಿಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರಿಗೇ ಅದು ಸುತ್ತಾಡಿದರೂ ಸಹ ಅದರ ಸುಳಿದಾಟವನ್ನು trace ಮಾಡುವದು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

Brevity; ಇದು ಪಾತರಗಿತ್ತಿಯ ಸುಳಿದಾಟದ ಮೋಹಕ ಲಕ್ಷಣ.
ಈ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಕವನದ metreನಲ್ಲಿ ಅತಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಬೇಂದ್ರೆ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕಂದ, ಷಟ್ಪದಿ, ಸುನೀತ, ಮುಕ್ತಛಂದಸ್ಸು ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲ ಕಾವ್ಯಛಂದಸ್ಸುಗಳನ್ನೂ ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕಾವ್ಯವೆನ್ನುವ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಛಂದಸ್ಸು ಎನ್ನುವ ಶರೀರ ಸಹಜವಾಗಿರಬೇಕು: ಇದು ಬೇಂದ್ರೆ ಕಾವ್ಯದ ಲಕ್ಷಣ.
ಪಾತರಗಿತ್ತಿಯ ಸುಳಿದಾಟದಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರತೆ (ಅಥವಾ brevity) ಇರುವಂತೆಯೇ ದಣಿವರಿಯದ ಹಾರಾಟವೂ ಇರುತ್ತದೆ. ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮುಂದೆಯೇ ಅದು ಮೈಲುಗಟ್ಟಲೆ ಸುಳಿದಾಡಿರಬಹುದು. ತನ್ನ ದಿನದ ಸುಳಿದಾಟದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಅಡವಿಯನ್ನೇ ಅದು ತಿರುಗಿರಬಹುದು. ಪಾತರಗಿತ್ತಿಯ ಸುಳಿದಾಟದಷ್ಟೇ ದೀರ್ಘ ಹಾಗು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಈ ಕವನ. ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ಮುಟ್ಟಿದ ಎಲ್ಲ ಹೂವುಗಳನ್ನೂ ಬೇಂದ್ರೆ ಮುಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧಾರವಾಡದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತಿರುವ ಎಲ್ಲ ಹೂವುಗಳೂ ಈ ಕವನದಲ್ಲಿ ಬಂದಿವೆ. ಸೂರ್ಯಪಾನ, ತುರುಬಿ, ಕಳ್ಳಿ, ರುದ್ರಗಂಟಿ, ವಿಷ್ಣುಗಂಟಿ, ಮದಗುಣಕಿ, ಸೀಗಿ, ಗೊರಟಿಗೆ, ಮಾಲಿಂಗನ ಬಳ್ಳಿ, ಗುಲಬಾಕ್ಷಿ, ಅಡವಿ ಮಲ್ಲಿಗಿ ಅಂತೂ ಸರಿಯೆ; ಹೇಸಿಗೆ ಹೂವನ್ನೂ ಸಹ ಬಿಟ್ಟಿಲ್ಲ.
’ಹೇಸಿಗೆ ಹೂವಿನ ಬಳಿಗೆ
ಹೋಗಿ ಒಂದs ಗಳಿಗೆ’ ಎಂದು ಆ ಹೂವಿಗೂ ಸಹ ತಕ್ಕ ಮನ್ನಣೆ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ನಾಯಿ ಛತ್ತರಿಗಿ ಹಾಗೂ ಗುಬ್ಬಿ ಬೆಳಸಿಗೂ ಸಹ ಈ ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ಸಂದರ್ಶನ ನೀಡಿದೆ.

ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಕವನದಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವತೆ ಒಡೆದು ಕಾಣುವ ಲಕ್ಷಣವೆನ್ನಲು , ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು:
“ಹಡಿಯೆ ಬೀಜ ಗಂಡು
ಹಾರ ಹರಿಕಿ ಅಂದು”
ದ್ವಿಲಿಂಗಿ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ’ಗಂಡು ಹಡೆ’ ಎಂದು ಹಾರೈಸುತ್ತದೆ.

“ಇಷ್ಟು ಎಲ್ಲಾ ಮಾಡಿ
ಸಪ್ಪಳಿಲ್ಲದಾಡಿ”
ಈ ವಾಸ್ತವತೆ ಬೇಂದ್ರೆಯವರನ್ನು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ಎಷ್ಟೆ ದೂರ ಸುಳಿದಾಡಲಿ, ಅದರ ಜೀವನ ಕ್ಷಣಿಕ. ಈ ವಾಸ್ತವತೆ ಸಹ ಈ ಕವನದ ಕೊನೆಯ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ:
“ಕಾಣದೆಲ್ಲೊ ಮೂಡಿ
ಬಂದು ಗಾಳಿಗೂಡಿ

ಇನ್ನು ಎಲ್ಲಿಗೋಟ?
ನಂದನದ ತೋಟ!”

೩೯ ದ್ವಿಪದಿಗಳ “ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ಪಕ್ಕಾ” ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಕವನ.