ವಂದೇ ಭಾರತಮ್!--೧

ಭಾರತದ ಪೂರ್ವೇತಿಹಾಸದ ಬಗೆಗೆ ಅಂದರೆ ಸಿಂಧು ಕೊಳ್ಳದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಬಗೆಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವವರು ಮೈಕೆಲ್ ಡ್ಯಾನಿನೊ ಎನ್ನುವ ಪುರಾತತ್ವಜ್ಞರ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಓದಬೇಕು. ಮೈಕೆಲ್ ಡ್ಯಾನಿನೊ ಅವರ ಭಾರತಪ್ರೇಮವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಇವರನ್ನು ಭಾರತೀಯರೆಂದೇ ಕರೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ ಇದು ಕುರುಡುಪ್ರೇಮವಲ್ಲ, ಇದು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಹಾಗು ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರೊಬ್ಬರ ಪ್ರೀತಿಯಾಗಿದೆ. ೧೯೫೬ರಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಸಿನ ಪಾರಿ (Paris)ಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೈಕೆಲ್ ಡ್ಯಾನಿನೊ, ತಮ್ಮ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿ ಇಲ್ಲಿಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹಾಗು ನಾಗರಿಕತೆಯನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು. ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಕೇವಲ ಸಂಶೋಧನೆಗಷ್ಟೇ ಇವರು  ಸೀಮಿತಿಗೊಳಿಸಲಿಲ್ಲ. ೧೯೮೦ ಹಾಗು ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ ನೀಲಗಿರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶೋಲಾ ಅರಣ್ಯದ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಇವರು ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಂದಾಗಿ ತಮಿಳುನಾಡು ಸರಕಾರವು ಅಲ್ಲಿಯ ಅರಣ್ಯರಕ್ಷಣಾಕಾರ್ಯವನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಿತು. ಸಿಂಧು ಕೊಳ್ಳದ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮಾಡಿದ ಇವರು `The lost river: On the trail of the Saraswati’ ಎನ್ನುವ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಓದುಗನಿಗಾಗಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಇಂತಹ ‘ವಿದೇಶಿ ಭಾರತೀಯ’ನನ್ನು ನಮ್ಮವರೇ ಆದ, ಅದರಲ್ಲೂ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳಾದಂತಹ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಬ್ರಿಟಿಶರ ಪಾದಸ್ಪರ್ಶ ಮಾಡಿ ಬಂದಂತಹ ಮನಮೋಹನಸಿಂಗರೊಡನೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡಿರಿ! ಲಂಡನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಗೌರವ ಡಾ^ಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿಯ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಪಡೆದಾಗ ಮಾಡಿದ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಡಾ‍^. ಮನಮೋಹನಸಿಂಗರು ಬ್ರಿಟಿಶರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರೇಲವೇ, ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಮೊದಲಾದ ಆಧುನಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತಂದು ಭಾರತೀಯರ ಮೇಲೆ ‘ಮಹದುಪಕಾರ’ವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತ ಬ್ರಿಟಿಶರ ಕಾಲು ಮುಟ್ಟಿ ಬಂದರು. ಒಂದು ಗೌರವ ಡಾ^ಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿಗಾಗಿ ತನ್ನ ಹಾಗು ತನ್ನ ತಾಯಿನಾಡನ್ನು ಈ ಪರಿಯಾಗಿ ಕೀಳುಗೈಯಬೇಕೆ?

ಬ್ರಿಟಿಶರ ಈ ‘ಮಹದುಪಕಾರ’ವನ್ನು ಮೈಕೆಲ್ ಡ್ಯಾನಿನೊ ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೋಡಿರಿ:

Telegraph and railways, always projected as bringing `progress’ to India, were, in reality, first and foremost indispensable tools in the delicate exercise of keeping this huge territory under Britain’s ‘providential rule’.

(The lost River: On the trail of the Saraswati, pp 83)

ಇದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಬ್ರಿಟಿಶ್ ವ್ಹಾಯ್ಸರಾ^ಯ್ ಕರ್ಝನ್ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮಾಡಿದ ಅಪಕಾರವನ್ನು ನೆನಪು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ, ಭಾರತದ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಆತನಿಂದ ಆದ ಉಪಕಾರವನ್ನು ಡ್ಯಾನಿನೊ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೀಗೆ:

Given the viceroy’s  contemptible political record in Bengal, it is good to remember this positive contribution of his: had he not stemmed the rot in the archeological establishment, India would have lost hundreds of more monuments, ancient and medieval.

(The lost River: On the trail of the Saraswati, pp 85 , italics and emphasis mine.)

ಮೈಕೆಲ್ ಡ್ಯಾನಿನೊ ಅವರ ಭಾರತಪ್ರೀತಿ ಅವರ ಹೃದಯದಿಂದ ಉಕ್ಕಿ ಬಂದಿದ್ದು. ‘ಮೇಘದೂತ’ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಕವಿ ಕಾಲೀದಾಸನು ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯ ಬಗೆಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದನ್ನು, ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುವಾಗ, ಡ್ಯಾನಿನೋ ಕಾಲೀದಾಸನಿಗೆ ‘ದೈವೀ ಕವಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

In Meghadutam(the `Cloud Messenger’), India’s devine  poet Kalidasa(probably living in the first century BCE), entreats a cloud to visit.....

(The lost River: On the trail of the Saraswati, pp 44 , italics and emphasis mine)

ಒಂದು ವೇಳೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುವ ಅವಕಾಶ ತಮಗೇನಾದರೂ ದೊರೆತರೆ, ತಾವು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೨೭೦೦ನೆಯ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಹೋಗುವದಾಗಿ ಡ್ಯಾನಿನೊ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಂಧೂ ಕೊಳ್ಳದ ನಾಗರಿಕತೆಯು ಏರುಮುಖವಾಗಿ ಹರಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು.

Given a chance for a second trip on our time machine, I would unhesitatingly opt for 2700 BCE......................For atleast four millennia, a few regions of the Indo-Gangetic belt  had already harboured settled village communities.....

(The lost River: On the trail of the Saraswati, pp 83.)

ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯ ವರ್ಣನೆಗಳು ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿ ಬರುವದನ್ನು ಮೈಕೆಲ್ ಡ್ಯಾನಿನೊ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಿಂಧು ಕೊಳ್ಳದ ನಾಗರಿಕತೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ನಾಗರಿಕತೆಯು ಒಂದು ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯ ಕೊಳ್ಳದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿತ್ತು. ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯು ಬತ್ತಿ ಹೋದದ್ದರಿಂದ ಈ ನಾಗರಿಕತೆಯೂ ಸಹ ಕಾಣದಂತಾಯಿತು ಎಂದು ಡ್ಯಾನಿನೊ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಜರುಗಿದ ಭೂಸ್ತರಗಳ ಚಲನೆಯಿಂದಾಗಿ, ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಗೆ ನೀರುಣ್ಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ  ಯಮುನಾ ನದಿ ಹಾಗು ಇತರ ಎರಡು ನದಿಗಳು ಗಂಗಾ ನದಿಯ ಕೊಳ್ಳದತ್ತ ತಿರುಗಿಕೊಂಡವು. ಆ ಕಾರಣದಿಂದ ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯು ಬತ್ತಿ ಹೋಗಿರಬಹುದು ಎನ್ನುವ ಊಹೆಗೆ ಇವರು ವಿವಿಧ ದಾಖಲೆಗಳ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ.  

ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಾವು ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ. ಭಗೀರಥನ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಿ, ಗಂಗಾನದಿಯು ಭೂಮಿಗೆ ಧುಮ್ಮಿಕ್ಕಿದ ಬಳಿಕ, ಆ ಪ್ರವಾಹದ ರಭಸವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಶಿವನು ಗಂಗೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಜಡೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಹಾಕಿದನು ಎಂದು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗಂಗಾವತರಣವು ಹಿಮಾಲಯದ ಭೂಸ್ತರಗಳ ಚಲನೆಯಿಂದಲೇ ಆಗಿರಬಹುದೆ? ಆದುದರಿಂದಲೇ ಯಮುನೆಯ ದಿಕ್ಕು ಬದಲಾಗಿ, ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯು ಬತ್ತಿರಬಹುದೆ? ಗಂಗಾ, ಯಮುನಾ ಹಾಗು ಗುಪ್ತಗಾಮಿನಿ ಸರಸ್ವತಿ ಇವುಗಳ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮವು ಈ ಘಟನಾವಳಿಯನ್ನೇ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿರಬಹುದೆ? ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳು ವಾಸ್ತವ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೇ ಕಥಾರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗೆಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ರೋಚಕವಾದ ಸಂಭಾವ್ಯತೆಯೊಂದನ್ನು  ಇದೀಗ ನಿಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಇಡಲು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾನು ಒಂದು ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಪುಸ್ತಕ ಓದಿದ್ದೆ. ಅದರ ಹೆಸರು ನನಗೀಗ ನೆನಪಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಅದು Earth Magic ಆಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ Chariots of Gods ಆಗಿರಬಹುದು. ಆ ಪುಸ್ತಕದ ಪುಟವೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕದ ಬಂಡೆಗಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಕೊರೆಯಲಾದ ಕೆಲವು ಬೃಹತ್ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿಯ ಒಂದು ಶಿಲ್ಪವನ್ನು ನೋಡಿ ನಾನು ದಂಗು ಬಡಿದೆ. ಆ ಶಿಲ್ಪದ ಕಟಿಪ್ರದೇಶದ ಹಿಂಬದಿಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಬಾಲವೊಂದನ್ನು ಜೋಡಿಸಿದರೆ, ಅದು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ನಮ್ಮ ಮಾರುತಿಯ ಪಡಿಯಚ್ಚಿನಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಪುಸ್ತಕದ ಲೇಖಕನಿಗೆ ಇದು ಮಾರುತಿಯ ಶಿಲ್ಪವಿರಬಹುದು ಎಂದು ಊಹಿಸುವ ಅನುಕೂಲತೆ ಇಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಬರೆದವನು ಯುರೋಪಿಯನ್ನನು. ಆದರೆ ಭಾರತೀಯನಾದ ನನಗೆ ಇದು ಹೊಳೆಯದೇ ಇರಲಾರದು.

ಪುಸ್ತಕದ ಲೇಖಕನ ಮೇರೆಗೆ ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಕೊರೆದವರು ಬೇರೆ ಗ್ರಹದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದವರು. ಈ ವಾದವನ್ನು ಇತರ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದೀಗ ನಾವು ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮನಿಸೋಣ. ಮಾರುತಿಯು ವಾಯುದೇವರ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಮನುಷ್ಯಳಾದ ಅಂಜನಾದೇವಿಗೆ ಜನಿಸಿದ ಮಗ. ಮಾರುತಿಯು ಹುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣ ಸೂರ್ಯಮಂಡಲವನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಜಿಗಿದಿದ್ದ!  ಈ ಪುರಾಣಕಥೆಯನ್ನು ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೆ ಹೊಳೆಯುವದೇನು? ಮಾರುತಿಯು ಭೂಮಿಗೆ ಬಂದ ಅನ್ಯಗ್ರಹಜೀವಿಯ ಹಾಗು ಭೂನಿವಾಸಿ ಅಂಜನಾದೇವಿಯ ಸಂಕರ ಪುತ್ರನಾಗಿರಬಹುದು! ಹೀಗೆ ಭಾವಿಸುವುದು ಕಲ್ಪನಾವಿಲಾಸದ ಪರಮಾವಧಿಯೇ ಆಗಿರಲಿ, ಆದರೆ ಈ ತರ್ಕವನ್ನು ಬದಿಗಿರಿಸಿದರೆ, ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿರುವ ಆ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಶಿಲ್ಪ ನಮ್ಮ ಮಾರುತಿಯನ್ನು ಏಕೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವದಕ್ಕೆ ಬೇರೊಂದು ಉತ್ತರವನ್ನು ನಾವು ಹುಡುಕಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಜೈ ಬಜರಂಗ ಬಲಿ!

ಹರಪ್ಪಾ ಹಾಗು ಮೊಹೆಂಜೊದಾಡೊದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದಂತಹ ನಗರಗಳ ರಚನೆಗಳನ್ನು ನಾವು ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯ ಕೊಳ್ಳದಲ್ಲಿ , ಅದರಂತೆ ಗಂಗಾ ನದಿಯ ಕೊಳ್ಳದಲ್ಲೂ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯ ಕೊಳ್ಳದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ಏಳುಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೇ ಮಾನವವಸತಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸತಜ್ಞರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ನಾಗರಿಕತೆಯು ತನ್ನ ಶಿಖರಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ ಇಜಿಪ್ತ, ಮೆಸೊಪೊಟೆಮಿಯಾ ಮೊದಲಾದ ದೇಶಗಳ ಜೊತೆಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ನಾಗರಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಅರಸನ ಏಕಾಧಿಪತ್ಯ ಇರದೆ, ಸಾಮುದಾಯಿಕ ಆಡಳಿತ ಇತ್ತು ಎನ್ನುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ಊಹೆ. ಈ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಇತರ ಕಲಾಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕರನ್ನಾಗಲೀ, ಹಿಂಸೆಯನ್ನಾಗಲೀ ತೋರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಚಿತ್ರ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಅಥವಾ ಆ ತರಹದ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳೂ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ಇವರು ಯುದ್ಧವಿಮುಖರಾದ, ಶಾಂತಿಪ್ರಿಯರಾದ, ಸಾಮರಸ್ಯ ಜೀವನದ, ಸಮುದಾಯಪ್ರಭುತ್ವದ ನಾಗರಿಕರಾಗಿದ್ದರು ಎಂದು ನಾವು ಊಹಿಸಬಹುದು.

ಇಂತಹ ಒಂದು ನಾಗರಿಕತೆ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗಲು ಕಾರಣವೇನು? ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಯು ಬತ್ತಿಹೋಗಿದ್ದರಿಂದ ಇವರು ಪೂರ್ವದಿಕ್ಕಿಗೆ ಗುಳೇ ಹೋಗಿ ಗಂಗಾ ನದಿಯ ಕೊಳ್ಳದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವುದು ಒಂದು ಸಾಧ್ಯತೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಡ್ಯಾನಿನೊ ಪುರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎರಡನೆಯ ಸಾಧ್ಯತೆ ಎಂದರೆ ಈ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ದಾಳಿಗಳು. ಈ ವಾದವನ್ನು ಡ್ಯಾನಿನೊ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ.

ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ತ್ರಿಪುರಸಂಹಾರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ತಾರಕಾಕ್ಷ, ಕಮಲಾಕ್ಷ, ಹಾಗು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾಲಿ ಎನ್ನುವ ಮೂವರು ಅಸುರರು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಮೂರು ಪುರಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿವನಿಗೆ ಈ ಬಿರುದು ಬಂದಿದೆ. ಅದರಂತೆಯೇ ಇಂದ್ರನಿಗೆ ಪುರಂದರ ಎಂದರೆ ಪುರಗಳನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿ ಹಾಕಿದವನು ಎನ್ನುವ ಬಿರುದಿದೆ! ಇವರೇ ಸಿಂಧು ನಾಗರಿಕತೆಯ ವಿನಾಶಕರೆ?

ಸಿಂಧು ಕೊಳ್ಳದ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ದಾಳಿ ಇರಾಣ ಹಾಗು ತುರ್ಕಮೆನಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಬಂದಂತಹ ಆರ್ಯಜನಾಂಗದವರ ದಾಳಿ ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಊಹೆ. ಸಿಂಧು ಕೊಳ್ಳದ ಜನರು ದ್ರಾವಿಡರು ಎನ್ನುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ಊಹೆ. ಇವರು ದ್ರಾವಿಡರಲ್ಲ, ಇವರೂ ಸಹ ಆರ್ಯರೇ ಎನ್ನುವುದು ಇನ್ನೊಂದು ಊಹೆ. ಆರ್ಯಾವರ್ತದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘರ್ಷಣೆಯು, ವಿಭಿನ್ನ ಕಾಲಾವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದಂತಹ ಎರಡು ಆರ್ಯಜನಾಂಗಗಳ ನಡುವೆ ನಡೆದ ತಿಕ್ಕಾಟವೆಂದು ವರ್ಣಿಸಿ, ಲೂಯಿಸ್ ಎನ್ನುವವರು ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರು. ಆ ಕಾದಂಬರಿಯು ಧಾರಾವಾಹಿಯಾಗಿ ‘ಸುಧಾ’ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿತ್ತು. ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಸಿಂಧೂ ನಾಗರಿಕತೆಯು ನಷ್ಟವಾಗಲೇ ಇಲ್ಲ ; ಗಂಗಾ ನದಿಯ ಕೊಳ್ಳದಲ್ಲಿ ಇದು ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಹೊಂದಿತು ಎನ್ನುವ ತರ್ಕಕ್ಕೆ ಮೈಕೆಲ್ ಡ್ಯಾನಿನೊ ಅನೇಕ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಸಂಭವನೀಯವಾಗಿದೆ.

ಸಮುದ್ರಮಥನದ ಕತೆಯನ್ನು ನಾವೆಲ್ಲ ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ. ಸಮುದ್ರಮಥನದಲ್ಲಿ ಕಡೆಗೋಲಿನ ತರಹ ಬಳಸಲಾದ ಮಂದಾರ ಪರ್ವತವು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಜನಿಸಿದ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತವೇ ಆಗಿರಬಹುದು. ಈ ಬೃಹತ್ ಭೂಚಲನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಾನವಸಮುದಾಯಗಳು ಹಾಗು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಹಿಮಾಲಯದ ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದಿರಬಹುದು. ಅಥವಾ ಈ ಜೀವಿಗಳು ಪಶ್ಚಿಮ ಏಶಿಯಾದ ದೇಶಗಳಿಂದ ಸಮುದ್ರಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿರಲೂಬಹುದು. ಸಮುದ್ರಮಥನದ ಫಲಗಳೆಂದು ಹದಿನಾಲ್ಕು ರತ್ನಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ:

                                 ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಕೌಸ್ತುಭ ಪಾರಿಜಾತಕ ಸುರಾ ಧನ್ವಂತರಿಶ್ಚಂದ್ರಮಾ: 
                                 ಗಾವಃ ಕಾಮದುಘೋ ಸುರೇಶ್ವರಗಜೋ ರಂಭಾದಿ ದೇವಾಂಗನಾ:

                                 ಅಶ್ವಃ ಸಪ್ತಮುಖೋ ಹರಿಧನುಃ ಶಂಖೋಮೃತಂ ಚಾಂಬುಧೇ:

                                 ರತ್ನಾನೀಹಿ ಚತುರ್ದಶಂ ಪ್ರತಿದಿನಂ ಕುರ್ವಂತು ವೋ ಮಂಗಲಮ್

                                   

ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಬರುವ ದೇವೇಂದ್ರನ ಆನೆಯನ್ನು ಐದು ಸೊಂಡಿಲುಗಳ ಐರಾವತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ೪೫೦೦ ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ವಿನಷ್ಟವಾದ mammoth ಇರಬಹುದು.  ಇನ್ನು ಅಪ್ಸರೆ ಎಂದರೆ ‘ಅಪ್+ಸರಾ’ ಅರ್ಥಾತ್ ನೀರಿನಿಂದ ಬಂದವಳು. ಆದುದರಿಂದ ದೇವೇಂದ್ರನ ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿರುವ ರಂಭೆ ಮೊದಲಾದ ಅಪ್ಸರೆಯರು ಈಜಿಪ್ತಿನಿಂದ ಬಂದಂತಹ ನರ್ತಕಿಯರಾಗಿರಬಹುದು!

ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಆಧುನಿಕ ಸಾಕು ಗೋವುಗಳೆಲ್ಲ ಹತ್ತೂವರೆಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮೆಸೊಪೊಟೆಮಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜನಿತವಾದ ಸಂಕರ ಗೋವುಗಳು ಎನ್ನುವುದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅಬಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಗೋವುಗಳೇ ಸಮುದ್ರಮಥನದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆ, ಐರಾವತ, ಅಪ್ಸರೆ ಮೊದಲಾದ ‘ರತ್ನ’ಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದವೆ? ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಕುದುರೆ ಹಾಗು ಆಕಳು ಇರಲಿಲ್ಲವೆ? ಬಹುಶ: ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಕತ್ತೆ ಹಾಗು ಎಮ್ಮೆ ಇದ್ದವು ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಕುದುರೆ ಹಾಗು ಆಕಳು ಇವು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಭೂಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಅಥವಾ ಸಮುದ್ರಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಬಂದಿರಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಎರಡು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬಹುದು:

(೧) ರಾವಣ ಹಾಗು ವಾಲಿ ಇವರನ್ನು ಹೀನಾಯವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದ ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಾರ್ಜುನ ಎನ್ನುವ ರಾಜನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಮಾಹಿಷ್ಮತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮಾಹಿಷ್ಮತಿ ಎನ್ನುವ ಪದವು ಕನ್ನಡದ ‘ಎಮ್ಮಿಗನೂರು’ ಪದದ ಸಂಸ್ಕೃತೀಕರಣವಷ್ಟೆ. ಇದು ನರ್ಮದಾ ನದಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿತ್ತು. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಎಮ್ಮಿಗನೂರು ಎನ್ನುವ ಊರು ಇದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮೈಸೂರು ಇದು ‘ಮಹಿಷ+ಊರು’, ಅಂದರೆ ಮ್ಹೈಸೂರು ಅರ್ಥಾತ್ ಮೈಸೂರು. ಮೈಸೂರಿನ ‘ಮಹಿಷಾಸುರ’ನನ್ನು ಕೊಂದಂತಹ ಚಾಮುಂಡಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಬಹುದು.  ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಮಹಿಷವಾಡಿ ಎನ್ನುವ ಊರು ಸಹ ಇದೆ. ಆಷ್ಟೇ ಏಕೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ‘ಮ್ಹೈಸಾಳ’ ಎನ್ನುವುದು ಕನ್ನಡದ ‘ಮಹಿಷ+ಹಾಳ’ವೇ ಸರಿ.

ಮಾಹಿಷ್ಮತಿಯ ಈ ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಾರ್ಜುನನು ಸೋಮವಂಶೀಯನು. ಖ್ಯಾತ ಸಂಶೋಧಕ ಶಂ.ಬಾ.ಜೋಶಿಯವರ ಪ್ರಕಾರ ಆರ್ಯರು ಸೂರ್ಯಪೂಜಕರು ಹಾಗು ಅನಾರ್ಯರು ಚಂದ್ರಪೂಜಕರು. ಅರ್ಥಾತ್ ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಾರ್ಜುನನು ಆರ್ಯಾವರ್ತದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಂತಹ ಕನ್ನಡ ರಾಜನು. (ಕನ್ನಡ ಎಂದು ಹೇಳುವಾಗಲೆಲ್ಲ ನಾನು ಪುರಾಣಕಾಲದ ಕಂದಮಿಳ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಿರುತ್ತೇನೆ.) ರಾವಣ ಹಾಗು ವಾಲಿ ಇವರು ಆರ್ಯ ತಂದೆಗೆ ದೈತ್ಯ ಕುಲದ ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಮಕ್ಕಳು.

(೨) ಆರ್ಯರೇನೊ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಕುದುರೆಗಳನ್ನೇರಿ ಬಂದರು. ಆದರೆ ಕನ್ನಡಿಗರು ಬಳಸುವ ‘ಕುದುರೆ’ ಪದವು ಈಜಿಪ್ತ ಭಾಷೆಯ `hytr’ ಪದದ ಅಪಭ್ರಂಶ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಸಮುದ್ರಮಥನದ ಸಪ್ತಮುಖೀ ಅಶ್ವವು ಈಜಿಪ್ತಿನಿಂದ ಆಮದಾದ ಕುದುರೆಯಾಗಿದ್ದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ!

ಇದು ಭಾರತದ ಪೂರ್ವೇತಿಹಾಸವಾಯಿತು. ಆರ್ಯರ ಆಗಮನದ ಮೊದಲು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಮ್ಮೆಗಳು ಹಾಗು ಕತ್ತೆಗಳು ಇದ್ದವು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆಕಳು ಹಾಗು ಕುದುರೆಗಳು ಈಜಿಪ್ತಿನಿಂದ ಅಥವಾ ಆರ್ಯರ ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರವೇಸಿರಬಹುದು. ಇನ್ನು ಭಾರತದ ಪುರಾಣಕಾಲದ ಅನೇಕ ಘಟನೆಗಳು ಗಂಗಾ-ಯಮುನಾ ಕೊಳ್ಳದಲ್ಲಿಯೇ ಜರುಗಿವೆ. ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳು ಹಾಗು ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಾದ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತಗಳು ಈ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿವೆ.

ರಾಮಾಯಣದ ನಾಯಕನಾದ ರಾಮಚಂದ್ರ ಹಾಗು ಖಳನಾಯಕನಾದ ರಾವಣ ಈರ್ವರೂ ಆರ್ಯರೇ! ರಾವಣನು ವಿಶ್ರವಸ್ ಎನ್ನುವ ಋಷಿಯ ಮಗ ಹಾಗು ಆರ್ಯದೇವತೆಯಾದ ಕುಬೇರನ ಸೋದರ ಸಂಬಂಧಿ. ಅದರಂತೆ ರಾವಣನು ಕೆಣಕಿದ ವಾಲಿಯೂ ಸಹ ಆರ್ಯನೇ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವನು ಇಂದ್ರನ ಮಗನು! ರಾವಣನ ನೆಲೆ ಯಾವುದು? Of course ಲಂಕೆ! ಆದರೆ ಈ ಲಂಕೆ ಎಲ್ಲಿದೆ? ಶ್ರೀಲಂಕಾ ದ್ವೀಪವೆ ಈ ಲಂಕೆಯೆನ್ನುವುದು  ಜನಪ್ರಿಯ ಗ್ರಹಿಕೆ. ಆದರೆ ಇದು ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯಲ್ಲಿದ್ದಂತಹ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ನಡುಗಡ್ಡೆ ಆಗಿರಬಹುದು ಎನ್ನುವುದು ಕೆಲವು ಸಂಶೋಧಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಲಂಕಾ ಅಥವಾ ಲಕ್ ಪದದ ಅರ್ಥವೇ ನಡುಗಡ್ಡೆ. (ಆರ್ಯಾವರ್ತದಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಹಿಮಾಲಯದ ಅಡಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆರ್ಯರಲ್ಲದೇ ಭಾರತದ ಇತರ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳೂ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.)ಅಷ್ಟೇ ಏಕೆ, ವಾರಾಣಸಿಯಿಂದ ೩೨ ಕಿಲೋಮೀಟರ ದೂರದಲ್ಲಿ  ಲಂಕಾ ಎನ್ನುವ ಊರು ಇರುವುದನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಶಿವಭಕ್ತನಾದ ರಾವಣನು ಕಾಶಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಲಂಕೆಯ ರಾಜನಾಗಿರಬಹುದೆ? ಆದರೆ ಶ್ರೀಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಗುಡ್ಡವೊಂದರ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಪುರಾತನ ಕೋಟೆಯು, ರಾವಣನ ಕೋಟೆ ಎಂದು ಅಲ್ಲಿಯ ಜನ ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಇನ್ನು ರಾವಣ ಅಥವಾ ರಾವಳ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊತ್ತ ಅನೇಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಊರುಗಳನ್ನು ಬೃಹತ್ ಭಾರತದ ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ನೋಡಬಹುದು. ರಾವಳಗಾವ ಎನ್ನುವ ಊರು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿದೆ. ರಾವಳಪಿಂಡಿಯು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣ. ರವಳನಾಥ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನು ನಾಥ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಯೋಗಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ನಾಥ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಅವೈದಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಬೇಕು.

ರಾವಣನ ಹೆಂಡತಿಯು ಮಂಡೋದರಿ, ಅರ್ಥಾತ್ ಇವಳು ‘ಮಂಡ’ ಕುಲದವಳು. ಈ ಕುಲದ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊತ್ತ ಅನೇಕ ಊರುಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮಂಡ್ಯ, ಮಂಡಾಳ, ಮಂಡೂರು ಇತ್ಯಾದಿ. ಈ ಕುಲಸ್ಥರು ಕೇವಲ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಪುರಾಣಕಾಲದ ಭಾರತವು ಈಗಿನ ಭಾರತಕ್ಕಿಂತ ತುಂಬಾ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತೀಯರು ಬ್ರಹ್ಮದೇಶವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಇಗಿನ ಮೈನ್ಮಾರ ದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಮಂಡಾಲೆಯ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕರನ್ನು ಕೈದಿಯನ್ನಾಗಿ ಇಡಲಾಗಿತ್ತಲ್ಲವೆ? ಈ ಮಂಡಾಲೆ ಎಂದರೆ ಮಂಡಹಾಳ ಅಂದರೆ ಮಂಡರ ಹಳ್ಳಿ!

ಈ ಮಂಡ ಹೆಸರಿನ ಊರುಗಳು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಸಿಗುತ್ತವೆ!

ನಾಲ್ಕು ವೇದಗಳು, ಹದಿನೆಂಟು ಪುರಾಣಗಳು ಹಾಗು ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ರಾಮಾಯಣ ಹಾಗು ಮಹಾಭಾರತ ಇವು ಭಾರತದ ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸದ ಆಕರಗ್ರಂಥಗಳಾಗಿವೆ. ಋಗ್ವೇದದ ರಚನೆ ಕ್ರಿ.ಶ.ಪೂ.೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ಆಯಿತು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿ ‘ಪಣ’ ಎನ್ನುವ ಅನಾರ್ಯ ಜನಾಂಗದವರ ವರ್ಣನೆ ಇದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಈ ಜನಾಂಗದವರು ಆರ್ಯರೊಡನೆ ಸಂಪರ್ಕ ಬಂದಂತಹ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯದ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರಬಹುದು. ಪಣರಿಗೂ ಆರ್ಯರಿಗೂ ಅನೇಕ ಯುದ್ಧಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಜನಾಂಗದವರು ಸೋತು ಓಡಿ ಹೋಗಿ ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದರು. ಇವರು ನೆಲೆಸಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಇವರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು ಸಹಜವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪಣಂಬೂರು, ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪಣಸೋಳಿ ಹಾಗು ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪಣಜಿ ಇವು ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಿದ ಈ ಜನಾಂಗದ ನೆಲೆಗಳಾಗಿವೆ. ಬೀದರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ‘ಹಣಬ’ ಎನ್ನುವ ಸಮುದಾಯವಿದೆ. ಓಡಿಸಾದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ ಪಣ ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಣ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಹಾಗು ಕಂದ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ನಡೆದ ತಿಕ್ಕಾಟಗಳು ಸಮಾಚಾರ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಕಂದ ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಓಡಿಸಾದಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಂದವರ್ಗದವರು ನೆಲೆಸಿದ ಅನೇಕ ಬೀಡುಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಇವೆ. ಉದಾ: ಕಂದಕೂರು, ಕಂಡೊಳ್ಳಿ ಇತ್ಯಾದಿ. ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾಂದೀವ್ಲಿ ಇದು ಕಂದವಳ್ಳಿಯೇ ಸರಿ. ಅಫಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿರುವ ಹಾಗು ಅದರಂತೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿರುವ ‘ಕಂದಹಾರ’’ ಇವು ಕಂದರ ನೆಲೆಗಳೇ ಆಗಿವೆ. ಗುಜರಾತದಲ್ಲಿರುವ ‘ಕಾಂಡ್ಲಾ’ ಬಂದರು ಸಹ ಕಂದಹಾಳದಿಂದಲೇ ಬಂದಿದೆ. (ಆರ್ಯ ಜನಾಂಗದವರು ಕನ್ನಡ ಉಚ್ಚಾರಗಳನ್ನು ದೀರ್ಘೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕಾಳಿ ನದಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿರುವ ‘ದಂಡಿಹಳ್ಳಿ’ಯು ಆರಿಯರ ನಾಲಿಗೆಯಲ್ಲಿ ‘ದಾಂಡೇಲಿ’ ಆಗಿದೆ. ಇದರಂತೆಯೆ ಕಾಂಡ್ಲಾ.)

ಪಣ ಜನರನ್ನು ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿದಂತೆ ಕಂದ ಜನಾಂಗವನ್ನು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಕಂದ ಸಮುದಾಯದ ದಾರುಣ ನರಮೇಧವನ್ನು ಮಾಡಿದ ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಾವೀರನೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಬಹುಶಃ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜರುಗಿದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ನರಮೇಧವಾಗಿರಬಹುದು. ಇದು ಹೀಗಿದೆ: ಕಂದ ಪದದಿಂದಲೇ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ‘ಖಾಂಡವ’ ಪದ ಬಂದಿದೆ. ಇದರ ಅರ್ಥ: ‘ಕಂದ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ  ’ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಖಾಂಡವ ವನವನ್ನು ಅರ್ಜುನನು ಸುಟ್ಟು ಹಾಕಿದ ಬಳಿಕ, ಪಾಂಡವರು ಅಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ತ ನಗರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದರು. ಆ ಅಡವಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದ ಸರ್ಪಗಳನ್ನು ಅರ್ಜುನನು ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಬೂದಿ ಮಾಡಿದನು. ಆ ಸರ್ಪಗಳ ಪೈಕಿ ತಕ್ಷಕ ಎನ್ನುವ ಸರ್ಪವೊಂದೇ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಯಿತು ಎಂದು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಸರ್ಪಗಳು ಎಂದರೆ ನಾಗ ಜನಾಂಗದವರು. ಈ ನಾಗರು ಹಾಗು ಕಂದರು ಬೇರೆಯಲ್ಲ.  ಖಾಂಡವವನದಿಂದ ಓಡಿ ಹೋದ ಕಂದರು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ  ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ ಪ್ರದೇಶವೇ ‘ನಾಗರಖಂಡ’. ಸರ್ಪಭೂಷಣನಾದ  ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿಯು ಇವರ ದೇವರು. ಈತನು ‘ಸ್ಕಂದ’ ಎಂದರೆ ‘ಕಂದ’ದ ಸಂಸ್ಕೃತೀಕೃತ ನಾಮಧಾರಿ. ಈತನ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿಯೇ ನಾಗಪೂಜೆಯನ್ನು, ನಾಗಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದರಂತೆಯೇ ಇತರ ಅನೇಕ ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಸಹ ತಮ್ಮ ನೆಲೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಓಡಿದ್ದಾರೆ. ಇವರನ್ನು ಪರಾಭವಗೊಳಿಸಿದವಳು ಒಬ್ಬ ಮಹಿಳೆ. ಇವಳು ಮಾತೃಪ್ರಧಾನ ಕುಲದ ಒಡತಿ. ಇವಳ ಕಥೆಯನ್ನು ಮುಂದೆ ನೋಡೋಣ.