ನಿರ್ದೇಶಕರ ಆಶಯ

೧೯೫೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ರಾಜಕಪೂರ, ದಿಲೀಪಕುಮಾರ ಹಾಗೂ ದೇವ ಆನಂದ ಇವರು ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹೆಸರಾಂತ ನಟರಾಗಿದ್ದರು.
ರಾಜಕಪೂರ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಚಿತ್ರನಿರ್ಮಾಣ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯುಳ್ಳ ಹಲವು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು (ಉದಾ: ಬೂಟ್ ಪಾ^ಲಿಶ್, ಜಾಗತೇ ರಹೋ, ಜಿಸ್ ದೇಶ ಮೆ ಗಂಗಾ ಬಹತೀ ಹೈ ಇತ್ಯಾದಿ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.
ಬಹುಶ: ಚಾರ್ಲಿ ಚಾಪ್ಲಿನ್ನನ Tramp ಇಮೇಜಿನಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾದ ಇವರು ತಮ್ಮ ಅನೇಕ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸದ್ಭಾವನೆಯಿಂದ ತುಂಬಿದ, ಆದರೆ ವ್ಯವಹಾರ ಬುದ್ಧಿಯಿಲ್ಲದ ಅಮಾಯಕ ತರುಣನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ.

‘ಅನಾಡಿ’ ಚಲನಚಿತ್ರವು ಇಂತಹ ಒಂದು romantic film.
ರಾಜಕಪೂರ ಇದರಲ್ಲಿ ‘ಅನಾಡಿ’, ಅಂದರೆ ವ್ಯವಹಾರ ಬುದ್ಧಿ ಇಲ್ಲದ ಅಮಾಯಕನಾದ ಒಳ್ಳೆ ಹುಡುಗನ ಪಾತ್ರ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಸರಳ ಬುದ್ಧಿಯ ರಾಜಕಪೂರ ಹೊಟ್ಟೆಪಾಡಿಗಾಗಿ ಹೊಟೆಲ್ ಒಂದರಲ್ಲಿ ವೇಟರ್ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
ಅಡುಗೆ ಮನೆಯಿಂದ ತಿಂಡಿ ತಂದು ಗಿರಾಕಿಗಳಿಗೆ ಕೊಡಬೇಕಷ್ಟೆ.
ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಿಂಡಿ ತಯಾರಿಸುವ ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಜೊಂಡಿಗವೊಂದು ಬಿದ್ದದ್ದನ್ನು ನೋಡಿದ ಈತ, “ಜೊಂಡಿಗ” ಎಂದು ಗಲಾಟೆ ಮಾಡುತ್ತ ಹೊರಬರುತ್ತಾನೆ.
ಗಿರಾಕಿಗಳು ಬೈಯುತ್ತ ಎದ್ದು ಹೊರಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ.
ಹೊಟೆಲ್ ಮಾಲಕ ಈತನನ್ನು ಒದ್ದು ಹೊರಗೆ ಹಾಕುತ್ತಾನೆ.

ಇಲ್ಲಿಗೆ ಈತನ ಅಮಾಯಕ ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದಂತಾಯಿತು.
ಆದರೆ ನಿರ್ದೇಶಕರಿಗೆ ಇರುವ ಆಶಯ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನದು.
ಅವರಿಗೆ ಈ ದಡ್ಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕರುಣೆಯನ್ನು , ಜಗದ ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳ ಬಗೆಗೆ ಇವನಿಗೆ ಇರುವ ಮರುಕವನ್ನು ತೋರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಹಾಡಿನ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ತರಲಾಗಿದೆ:
“ಕಿಸೀಕೆ ಮುಸ್ಕುರಾಹಟೋಂಪೆ ಜೀ ಉಠಾ
ಕಿಸೀಕೆ ದರ್ದ ಹೋ ಸಕೇ ತೊ ಲೇ ಉಧಾರ
ಕಿಸೀಕೆ ವಾಸತೆ ಹೊ ದಿಲ್ ಮೆ ಪ್ಯಾರ
ಜೀನಾ ಇಸೀಕಾ ನಾಮ ಹೈ.”

(ಯಾರದೋ ನಗುವಿನಿಂದ ಮನವು ಅರಳಿದೆ,
ಯಾರದೋ ನೋವು ಕಡವಾಗಿ ಬಂದಿದೆ,
ಯಾರಿಗಾಗಿ ಏನೊ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ ತುಂಬಿದೆ,
ಇದೇ ನೋಡು ಜೀವನ ಎಂದು ಅಂದಿದೆ.)

ಈ ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡುತ್ತ ರಾಜಕಪೂರ ಹೊರ ಸಾಗಿದಾಗ ಅವನ ಬೂಟಿನ ಕೆಳಗೆ ಒಂದು ಹುಳ ಕಾಣುತ್ತದೆ.
ರಾಜಕಪೂರ ತಕ್ಷಣವೆ ಬಾಗಿ, ಅದನ್ನೆತ್ತಿ ದಾರಿಯ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುತ್ತಾನೆ.
ಈ ಒಂದು ದೃಶ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ನಿರ್ದೇಶಕರು ಎಷ್ಟು ಪರಿಶ್ರಮಪಟ್ಟಿದ್ದಾರು ಎನ್ನುವದನ್ನು ಊಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಮೊದಲಿಗೆ, ಈ ದೃಶ್ಯದ ಕಲ್ಪನೆ, ಬಳಿಕ ಚಿತ್ರಕತೆಯ ಲೇಖಕರೊಂದಿಗೆ ಸನ್ನಿವೇಶದ ಚರ್ಚೆ ಹಾಗೂ ಬರಹ, ಸಂಗೀತಗಾರರು ಹಾಗೂ ಗೀತೆಯ ಲೇಖಕರ ಜೊತೆಗೆ ಚರ್ಚೆ ಹಾಗೂ ಗೀತೆಯ ರಚನೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ perfect ಆಗಿ ಬಂದ ಮೇಲೆ, ರಾಜಕಪೂರನಿಂದ ಸನ್ನಿವೇಶದ ಅಭಿನಯ, ಕೆಮರಾ ನಿರ್ದೇಶನ ಆಗಬೇಕು.
ಇವೆಲ್ಲ ಮುಗಿದು ಚಿತ್ರಪ್ರದರ್ಶನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಸ್ಪಂದನವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕು.
ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು ಶೈಲೇಂದ್ರ ಬರೆದ ಈ ಗೀತೆಯನ್ನು, ಮುಖೇಶ ಅವರ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು, ಶಂಕರ-ಜೈಕಿಶನ್ ಅವರ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಹಾಗೂ ರಾಜಕಪೂರರ ಅಭಿನಯವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿದರೆಂದು ಹೇಳಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ.
ಆ ಚಿತ್ರದ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವೀ ದೃಶ್ಯವಾಯಿತಿದು.
ನಿರ್ದೇಶಕರ ಆಶಯ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಸಫಲವಾಯಿತು.

ಇದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಇರಾಣಿ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮಜೀದ ಮಜೀದಿಯವರ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಮರುಕದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು.
ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದ ‘ಬಚೇಹಾ-ಏ-ಅಸೇಮಾನ್’ (Children of Heaven) ಚಿತ್ರವು ಇರಾಣ ದೇಶದ ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಆ ದೇಶದ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಬದ್ಧ ಜೀವನ, ಬಡತನ, ಪುರುಷಪ್ರಧಾನ ಸಮಾಜವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇವುಗಳ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬದಕುತ್ತಿರುವ ಬಡ ಕುಟುಂಬವೊಂದರ ಚಿತ್ರವಿದು.
ಈ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿರುವ ೧೦-೧೨ ವಯಸ್ಸಿನ ಹುಡುಗ ಹಾಗೂ ಅವನ ೮-೧೦ ವರ್ಷದ ತಂಗಿ ಇವರ ಸುತ್ತ ಕತೆ ಹೆಣೆಯಲಾಗಿದೆ.
ತಂಗಿಯ ಶಾಲಾ ಬೂಟುಗಳನ್ನು ದುರಸ್ತಿಗಾಗಿ ಒಯ್ದ ಅಣ್ಣ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ತಂದೆಯ ಎದುರಿಗೆ ಹೇಳಲು ಅವರಿಗೆ ಹೆದರಿಕೆ.
ತಂಗಿಯ ಶಾಲೆ ಬೆಳಗಿನಲ್ಲಿ; ಅಣ್ಣನ ಶಾಲೆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ.
ಆದುದರಿಂದ ತಂಗಿ ಅಣ್ಣನ ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡವಿರುವ ಬೂಟುಗಳನ್ನೇ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಬೇಕು. ಶಾಲೆಯಿಂದ ಓಡೋಡಿ ಬಂದು, ಕಾಯುತ್ತಿರುವ ಅಣ್ಣನಿಗೆ ಬೂಟುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟ ಬಳಿಕ ಆತ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಬೇಕು.
ಈ ironic situationಅನ್ನು ಮಜೀದಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಗೇ ಅವರು ನಿಲ್ಲುವದಿಲ್ಲ.
Tight screen play ಇರಬೇಕೆನ್ನುವ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಗುಂಪಿಗೆ ಅವರು ಸೇರಿದವರಲ್ಲ.
ತಮ್ಮ ಚಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ಅನುಕಂಪದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಲುಪಿಸಬೇಕೆನ್ನುವದಷ್ಟೇ ಅವರ ಕಳಕಳಿ. ಆದುದರಿಂದ ಅವರು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ಮುಂದಿನ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ:
ಒಮ್ಮೆ ತಂಗಿಯು ಶಾಲೆಯಿಂದ ಬರುತ್ತಿರುವಾಗ ಧಾರಾಕಾರ ಮಳೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
ಗಟಾರಗಳು ತುಂಬಿ ಹರಿಯುತ್ತವೆ.
ಈ ಹುಡುಗಿ ಗಟಾರವನ್ನು ದಾಟುವಾಗ, ಒಂದು ಬೂಟು ಕಳಚಿ ಗಟಾರದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದು ತೇಲಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ.
ಅದನ್ನು ನೋಡಿದ ಪಕ್ಕದ ಅಂಗಡಿಯಾತ ಅದನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಡಲು ಧಾವಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಅವನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಮತ್ತಿಬ್ಬರು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಕೊನೆಗೂ ಬೂಟು ಅವಳಿಗೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.

ಇಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕನಿಗೆ ತೋರಿಸಬೇಕಾದದ್ದು ಆ ಹುಡುಗಿಯ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನಲ್ಲ.
ಸಾದಾ ಮನುಷ್ಯರ ಮನದಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಇರುವ ಅನುಕಂಪವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಮಜೀದಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಆದುದರಿಂದ ಈ ಒಂದು ಬೂಟನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಡಲು ಅದೆಷ್ಟು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವದನ್ನು ಮಜೀದಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಆ ಚಿತ್ರದ ಹೃದಯಸ್ಪರ್ಶಿ ದೃಶ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಮಜೀದಿಯವರ ಮತ್ತೊಂದು ಚಿತ್ರ ‘ರಂಗ-ಏ-ಖೊದಾ’ (Color of Paradise)ದಲ್ಲಿ ೧೦-೧೨ ವರ್ಷದ ಕುರುಡ ಹುಡುಗನ ಸುತ್ತ ಕತೆ ಹೆಣೆಯಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಕುರುಡ ಹುಡುಗ ಬೇಸಿಗೆಯ ರಜೆಗಾಗಿ ಶಾಲೆ ಬಿಟ್ಟ ಮೇಲೆ, ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಬರುವ ತಂದೆಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತ ರಸ್ತೆಯ ಬೆಂಚಿನ ಮೇಲೆ ಕೂತಿದ್ದಾನೆ.
ರಸ್ತೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅವನ ಎದುರಿಗೆ ಗಿಡ ಮರಗಳಿದ್ದು ಅಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕಿಯೊಂದು ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿದೆ. ಕಾಡು ಬೆಕ್ಕೊಂದು ಆ ಹಕ್ಕಿಯ ಮರಿಗಳನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಬಂದದ್ದನ್ನು ಈ ಕುರುಡ ಹುಡುಗ ಧ್ವನಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
ತಕ್ಷಣವೇ ಅಲ್ಲಿ ಅಂದಾಜಿನ ಮೇಲೆ ಹೋಗಿ, ಅಂದಾಜಿನ ಮೇಲೆ ಆ ಮರವನ್ನು ಹತ್ತಿ, ಆ ಹಕ್ಕಿ ಮರಿಯನ್ನು ಉಳಿಸುವದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಅವನ ಕಣ್ಣು ಕುರುಡಾಗಿರಬಹುದು, ಆತನ ಮನಸ್ಸಲ್ಲ.

ಇವರ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಹುಡುಗನ ಅಜ್ಜಿಯೊಬ್ಬಳಿದ್ದಾಳೆ.
ಅವಳು absolutely orthodox.
ಅವಳು ಒಮ್ಮೆ ಮನೆಯ ಎದುರಿನ ತೊರೆಯನ್ನು ದಾಟುವಾಗ, ಅಲ್ಲಿ ಕೆಸರಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ ಒದ್ದಾಡುತ್ತಿರುವ ಮೀನನ್ನು ಎತ್ತಿ ಮತ್ತೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿಡುವ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕತೆಗೆ ಈ ಎರಡೂ ದೃಶ್ಯಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಏನು ಎಂದು ವಿಚಾರಿಸುವದು ಇಲ್ಲಿ ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ.
ಕುರುಡ ಹುಡುಗನ ತಾಯಿ ತೀರಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ.
ಅವನ ತಂದೆಗೆ ಎರಡನೆಯ ಮದುವೆಯಾಗಬೇಕಾಗಿದೆ.
ಎರಡನೆಯ ಸಂಬಂಧದ ಬೀಗರಿಗೆ ತನ್ನ ಕುರುಡು ಮಗನ ಬಗೆಗೆ ತಿಳಿಯುವದು ಆತನಿಗೆ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ.
ಈ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಆತನಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಸಹಜ ಸ್ವಾರ್ಥ ಅಡಗಿದೆ.
ತನ್ನ ಕುರುಡ ಮಗ ನೀರಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿ ಹೋಗುವಾಗ ಸಹ, ಆತನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಒಂದು ಅರೆಕ್ಷಣದಷ್ಟು ವಿಳಂಬವನ್ನು ಆತ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.

ಇದಕ್ಕೆ contrast ಆಗಿ, ಕುರುಡ ಹುಡುಗನ ಹಾಗು ಅವನ ಅಜ್ಜಿಯ (ಅಂದರೆ ತಾಯಿಯ ತಾಯಿಯ) ಮಾನವೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನು highlight ಮಾಡುವದು ಚಿತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕನ ಆಶಯವಾಗಿದೆ.
ತನ್ಮೂಲಕ ಕರುಣೆಯ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಆತ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಲುಪಿಸಬಯಸುತ್ತಾನೆ.

ಸಂಕಟ, ತೊಂದರೆ ಇವು ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲೆಡೆಯೂ ಇವೆ. ಆದರೆ ಬದುಕನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ಮಾಡಲು ಬೇಕಾದದ್ದು ಮಾನವೀಯ ಅನುಕಂಪ ಎನ್ನುವ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಮಜೀದ ಮಜೀದಿ ನಮಗೆ ಹೇಳಬಯಸುತ್ತಾರೆ.
……………………………………………………………………….....
[ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಮಜೀದ ಮಜೀದಿಯವರ ಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ನಾನು
ಶ್ರೀ ಅಮರ ಅವರಿಗೆ ಋಣಿಯಾಗಿದ್ದೇನೆ.
-ಸುನಾಥ]