ಭೋಜಪಾಲ

ಒಂದು ಊರಿನ ಹೆಸರು ಏಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ? ಇದಕ್ಕೆ ಎರಡು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಮೊದಲನೆಯದು ಅಲ್ಲಿಯ ನಿವಾಸಿಗಳು ಉಚ್ಚಾರದ ಭರಾಟೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಂತಹ ಬದಲಾವಣೆ. ಎರಡನೆಯದು ಪರಕೀಯರ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದಾದ ಬದಲಾವಣೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ ‘ಬೆಂಗಳೂರು’ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರನ್ನೇ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ವೆಂಕಟೇಶ್ವರನ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊತ್ತು, ‘ವೆಂಕಳೂರು’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಊರು ಕಾಲ ಸರಿದಂತೆ ‘ಬೆಂಗಳೂರು’ ಆಗಿ, ಆಂಗ್ಲರ ಉಚ್ಚಾರದಲ್ಲಿ ‘ಬ್ಯಾಂಗಲೋರ್’ ಆಯಿತು.  ಇದನ್ನೀಗ ಕನ್ನಡಿಗರು ಬೆಂಗಳೂರು ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯರು ಬಾಂಬೇಯನ್ನು ಮೊದಲಿನ ಮುಂಬಯಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಮೂಲ ಹೆಸರಿಗೆ ಮರುಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡುವದು ಜನತೆಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಾಗು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ದ್ಯೋತಕವೇ ಆಗಿದೆ.

ಹೀಗಿರಲು, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ‘ಭೋಪಾಲ’ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರನ್ನು ಅದರ ಮೂಲ ಹೆಸರಾದ ‘ಭೋಜಪಾಲ’ ಎಂದು ಮರುಬದಲಾಯಿಸಲು ಅಲ್ಲಿಯ ನಾಗರಿಕರು ಬಯಸಿದಾಗ, ಕೆಲವು ತರಲೆ ಜನ ಅದಕ್ಕೆ ತಕರಾರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು ಭಾರತದ ಜಾತ್ಯತೀತ ಧೋರಣೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವದು ಅವರು ಕೊಡುವ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ! ಇದರ ಅರ್ಥವೇನೆಂದರೆ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವು ಜಾತ್ಯತೀತತೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಭಾರತೀಯರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಬಿಸಾಕಿಬಿಡಬೇಕು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಭಾರತವನ್ನು ತುರ್ಕರು ಹಾಗು ಪರ್ಶಿಯನ್ನರು ಆಕ್ರಮಿಸಿ, ಹಾಳುಗೆಡುವದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವದು ನಮ್ಮ ಸಂವಿಧಾನದ ಜಾತ್ಯತೀತ ಧೋರಣೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ!

‘ಭೋಪಾಲ’ ನಗರದ ಮರುನಾಮಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೮ರಂದು ‘ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ’ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಿರಿ:

ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ವಕ್ತಾರ ಅರೀಫ ಮಸೂದರ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೋಡಿದಿರಾ?: ‘ಮುನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ ಭೋಪಾಲ ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಐಕ್ಯತೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.’

ಮುನ್ನೂರು ವರುಷಗಳ ಮೊದಲು ಭೋಪಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿಂದು-ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಐಕ್ಯತೆ ಇರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಇದರರ್ಥವೆ? ಏನೆ ಇರಲಿ, ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಭಾರತೀಯರೇ ಆಗಿರುವಾಗ, ನಮ್ಮಲ್ಲಿಯೇ ಹಿಂದು ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಎಂದು ವಿಭಾಗಿಸಿ ಹೇಳುವ ಕಾರಣವೇನು? ‘ಒಡೆದು ಆಳುವ’ ಉದ್ದೇಶದಿಂದಲೇ ಈ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ‘ಒಡೆದು ಹೇಳು’ತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಓರ್ವ ಹಿಂದು ಗೃಹಸ್ಥನ ನೆರೆಮನೆಯವನೂ ಸಹ ಹಿಂದುವೇ ಆಗಿದ್ದಾಗ ಅವರು ಐಕ್ಯದಿಂದ ಇದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ ಜಗಳಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಯಾರೂ ಹೇಳುವದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ಹಿಂದೂ ಗೃಹಸ್ಥನ ನೆರೆಯವನು ಮುಸ್ಲಿಮ ಗೃಹಸ್ಥನಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವರ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಹಿಂದು-ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಐಕ್ಯವೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸುವದರ ಮತ್ತು ಅವರು ಜಗಳವಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಹಿಂದು-ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಮರವೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸುವದರ ಹಿಂದಿನ ಉದ್ದೇಶವೇನು? ಅಥವಾ ಇದು ಮತ-ರಾಜಕೀಯದ ಜಾಣತನವೆ?  ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಇಂತಹ ರಾಷ್ಟ್ರಘಾತಕ ವೃತ್ತಿಯು ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದದ್ದೇ ಆಗಿದೆ. ಆನೆಗಳ ದಂತಗಳ ಸಲುವಾಗಿ ವೀರಪ್ಪನ್ನನು, ಆನೆಗಳ ಕೊಲೆ ಮಾಡಲು ಹೇಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ದುರಾಸೆಗಾಗಿ ಈ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು  ಭಾರತವನ್ನು ತುಂಡು ತುಂಡು ಮಾಡಲು ಹೇಸಲಾರರು.

ಯಾರೀ ಭೋಜರಾಜ?:

ಭಾರತ ದೇಶದ ಮಹಾನ್ ರಾಜನಾದ ಭೋಜರಾಜನನ್ನು ‘ಯಾರೀ ಭೋಜರಾಜ?’ ಎಂದು ಕೇಳುವ ಮೂಲಕ ಮಸೂದರು ತಮ್ಮ ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಯೊ ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಯೊ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಸಮಗ್ರ ವಿಶ್ವದ ಸಾರಸ್ವತ ಲೋಕವು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿರುವ ಕವಿಕುಲಗುರು ಕಾಲಿದಾಸನ ಆಶ್ರಯದಾತನಾದ ಭೋಜರಾಜನು ಈ ರಾಜಕಾರಣಿಗೆ, ‘ಯಾರೀ ಭೋಜರಾಜ?’ ಆದನೆ? ಇವರ ಈ ಸೊಕ್ಕಿನ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ, ’ಕಹಾಂ ರಾಜಾ ಭೋಜ, ಕಹಾಂ ಗಂಗೂ ತೇಲಿ?’ ಎನ್ನುವ ಗಾದೆಯನ್ನು  ’ಕಹಾಂ ರಾಜಾ ಭೋಜ, ಕಹಾಂ ಅರೀಫ ಮಸೂದ?’ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸುವದೇ ಸಮಂಜಸವೆನಿಸುತ್ತದೆ.

‘ಪಾಲ ಅಥವಾ ಪಳ್ಳಿ’ ಪದವು ಸ್ಥಳನಿರ್ದೇಶಕವಾದದ್ದು. ‘ಭೋಜಪಾಲ’ ಅಂದರೆ ‘ಭೋಜ’ನ ‘ಪಾಲ’ ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ಥಳ. ಭೋಜಪಾಲದ ಬದಲಾಗಿ ಸೋನಿಯಾನಗರ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದರೆ, ಮಸೂದರು ಕುಣಿಕುಣಿದು ಒಪ್ಪುತ್ತಿದ್ದರೇನೊ?

ನನಗೆ ದುಃಖವಾಗುವದು ಮಸೂದರು ತಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅರಿತಿಲ್ಲವಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ. ಭೋಜರಾಜ ಹಾಗು ಕಾಲಿದಾಸರು ಕೇವಲ ಹಿಂದು ಧರ್ಮೀಯರ ಪೂರ್ವಜರಲ್ಲ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದ್ದವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಅವರು ಪೂರ್ವಜರು. ಸ್ವಇಚ್ಛೆಯಿಂದಲೊ ಅಥವಾ ಬಲಾತ್ಕಾರದಿಂದಲೊ ನನ್ನ ಧರ್ಮ ಬದಲಾಗಿರಬಹುದು. ಹಾಗೆಂದು ನನ್ನ ಅಪ್ಪ, ಅಮ್ಮ ಬದಲಾಗುತ್ತಾರೆಯೆ? ನನ್ನ ಪರಂಪರೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆಯೆ?

ರಾಜಕಾರಣಿಗಳನ್ನು ಬಿಡಿ. ಅವರು ಸ್ವಾರ್ಥಕ್ಕಾಗಿ ದೇಶವನ್ನೇ ಮಾರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿ ಎಂದು ಸ್ವಯಂಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ನಮ್ಮ ಸಾಹಿತಿಗಳೂ ಹೀಗೆ ಆಡುತ್ತಿದ್ದಾರಲ್ಲ! ಜ್ಞಾನಪೀಠಸ್ಥ ಅನಂತಮೂರ್ತಿಯವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಅನೇಕ-ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯರ ಆಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯವಿರಬಹುದು; ಆದರೆ ಇದು ‘ಅನೇಕ-ಸಂಸ್ಕೃತಿ’ ಹೇಗಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವದು ನನಗೆ ತಿಳಿಯಲಾರದಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನೇ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿರಿ. ಕರಾವಳಿಯ ಕನ್ನಡವೇ ಬೇರೆ, ಕಲಬುರ್ಗಿಯ ಕನ್ನಡವೇ ಬೇರೆ. ಮೈಸೂರಿನವರು ರಾಗಿಮುದ್ದೆ ತಿಂದರೆ, ವಿಜಾಪುರದವರು ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿಯನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾದರೆ, ಇವರೆಲ್ಲರ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯೆ? ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಕವಿಕುಲಗುರು ಕಾಳಿದಾಸನು ಭಾರತವನ್ನು ‘ಆಸೇತುಹಿಮಾಚಲ’ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆ? ಇಂತಹ ಕವಿಗೆ ಆಶ್ರಯದಾತನಾದ ಭೋಜರಾಜನಿಗೆ ಇಂದು ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಅವಮಾನವಾಗುತ್ತಿದೆ, ಜಾತ್ಯತೀತತೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ!

ನಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಕುರುಡು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಹಾಗು ಕೆಟ್ಟ ಅಂಶಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ಕೆಟ್ಟ ಅಂಶಗಳನ್ನು, ಅವು ಯಾವ ಧರ್ಮ ಹಾಗು ಯಾವ ಪ್ರದೇಶದ್ದೇ ಆಗಿರಲಿ, ವಿರೋಧಿಸುವ ಧೈರ್ಯ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಾರತೀಯನಿಗೂ ಬರಬೇಕು. ಅದರಂತೆ ಭಾರತದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ತನ್ನದು ಎನ್ನುವ ಅಭಿಮಾನವೂ ಆತನಿಗಿರಬೇಕು. ಇಂತಹ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಯಾವ ‘ಜಾತ್ಯತೀತ’ ರಾಜಕಾರಣಿಯೂ ಸಿದ್ಧನಿಲ್ಲ; ಇಂತಹ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಯಾವ ‘ಬುದ್ಧಿಜೀವಿ’ಯೂ ಸಿದ್ಧನಿಲ್ಲ!